اریترومایسین %20 (اریتروفیش) آنتی بیوتیکی موثر در درمان Bacterial kidney disease (B.K.D)
دکتر هومن تیموری کارشناس علمی بخش آبزیان شرکت داروسازی رویان دارو
اریترومایسین تیوسیانات در کنترل مرگ آزاد ماهیان ( انگشت قد ) که دچار B.K.D یا بیماری باکتریایی کلیه می باشند، بطور موثری عمل می نماید.
بیماری باکتریایی کلیه که بر اثر فعالیت باکتری Renibactrium salmoninarum حادث می شود تاثیرات نامطلوبی در جمعیت های پرورشی و وحشی آزادماهیان در سراسر جهان ایجاد می کند. علائم بالینی و خارجی همیشه مشهود نیستند ولی می تواند شامل: آبشش های رنگ پریده، اگزوفتالمی، اتساع محوطه شکمی، تاول های پوستی، وجود غشاء کاذب روی ارگان های داخلی، زخم های سطحی و خونریزی باشد. در کالبدگشائی داخلی غالبا ضایعات گرانولوماتوزی سفید متمایل به کرم در کلیه به چشم می خورد.
Renibacterium salmoninarum یک باکتری با اندازه کوچک،گرم مثبت، non-acid-fast، بدون اسپور و غیر متحرک است. در دمای 15 تا 18 درجه سلسیوس بهینه رشد را دارد. کنترل شیمیایی بیماری به دلیل ماهیت درون سلولی پاتوژن بسیار سخت است. استفاده موفقیت آمیز از اریترومایسین تا 28 روز درمان نیز گزارش شده است.
اریترومایسین تیوسیانات 20% آنتی بیوتیکی است که بیشترین استفاده از آن در درمان B.K.D در ایالات متحده گزارش شده است و استفاده از آن مورد تائید سازمان تحقیقات غذا و داروی ایالات متحده FDA قرار گرفته است. آزمایش ارزیابی ذیل به منظور اثر بخشی اریترومایسین در کاهش مرگ و میر آزادماهیان ترتیب داده شد.
نحوه انجام آزمایش:
برای این آزمایش؛ بچه ماهیان با وزن متوسط 4.6 گرم و 7.2 سانتی متر در نظر گرفته شدند. 100 میلی گرم اریترومایسین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 28 روز متوالی تجویز گردید. سپس تلفات در میانگین مرگ و میر بین گروه های تحت درمان و کنترل بررسی شد. قبل از شروع آزمایش، مرگ و میر در بین بچه ماهی ها شروع شده و برخی نیز علائم بالینی را به وضوح نشان می دادند. تائید بیماری نیز از طریق PCR و DFAT (تست آنتی بادی فلورسنت مستقیم) مورد تائید قرار گرفت. بطور تصادفی 8 تانک آزمایشی 129 لیتری در نظر گرفته شد، که در چهار تانک دارو استفاده گردید و 4 در تانک بصورت شاهد تغذیه بدون دارو انجام پذیرفت. در هر تانک 250 قطعه بچه ماهی قرار داده شد و آب تانک ها از یک چشمه با آب سالم و عاری از هرگونه بیماری دیگر تامین گردید. این آزمایش 47روزه؛ شامل 5 روز آداپتاسیون، 28 روز درمان و 14 روز پس از درمان انجام پذیرفت. برای ماهیان تحت درمان خوراک با دارو و ماهیان شاهد خوراک یکسان بدون دارو در نظر گرفته شد. دز درمانی 132 میلی گرم به ازای هرکیلوگرم ماهی و بعبارتی 1.32 برابر بیش از دز تعیین شده استفاده شد. در طول آزمایش نیز در مقدار خوراک بعلت مرگ و میر یا رشد ماهیان تغییری نیافت. اطلاعاتی نظیر مرگ و میر، رفتار عمومی ماهی، رفتار تغذیه ماهی، دمای آب و غلظت اکسیژن محلول بصورت روزانه جمع آوری و مکتوب می گردید. در کل دوره آزمایش؛ غذادهی مرتبا انجام شد، و کاملا توسط ماهی ها خورده می شد. pH و سختی آب نیز هر از گاهی کنترل می گردید.
در نهایت برای تحلیل آماری از یک مدل مبتنی بر SAS PROC GLIMMIX استفاده شد، مقایسه در سطح P <0.05 دو طرفه و میانگین درصد تجمعی مرگ و میر بین گروه های درمانی حاصل شد.
جدول 1- میانگین ± SD درصد مرگ و میر تجمعی بچه ماهی با تشخیص بیماری باکتریایی کلیه
نتایج و بحث:
در پایان آزمایش میانگین مرگ و میر در نمونه های تحت درمان (9 درصد؛ محدوده 5 تا 11 درصد) و در نمونه های شاهد (25 درصد؛ محدوده 21 تا 28 درصد) تعیین شد. پس از روز 38 در نمونه ماهیان تیمار شده هیچ نشانه بالینی از BKD مشاهده نشد. تست DFAT نیز این امر را تائید کرد. همه پارامترهای کیفی آب نظیر دما، اکسیژن محلول، سختی ، قلیایی بودن آب و pH برای همه تانک ها یکسان و در اپتیمم شرایط پرورش قرار داشتند.
در این آزمایش، شاید به نظر برسد که اثربخشی درمان افزایش یافته باشد زیرا دوز اسمی اریترومایسین
(132 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم ماهی) 1.32 برابر دوز هدف (100 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم ماهی ) بود.
اما از آنجائیکه حدود 75 درصد از خوراک ارائه شده در هر روز را مصرف کرده اند دوز واقعی اریترومایسین دریافت شده توسط ماهی تیمار شده با توجه به محاسبه ذیل نزدیک به دوز می باشد.
(132 × 0.75 = 99 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم ماهی در روز).
نتایج نشان می دهد اریترومایسین تیوسیانات ( اریتروفیش ) افزوده شده به خوراک برای کنترل مرگ و میر در آزادماهیان و احتمالا سایر ماهیان قزل آلای پرورش یافته در آب شیرین که در معرض بیماری BKD قرار دارند بصورت موثری عمل می نماید.
